Historia 27. Pułku Ułanów od powstania do dnia dzisiejszego

27 lipca 1920 roku w Kaliszu został sformowany 203. Ochotniczy Pułk Ułanów.

Kadra tego pułku początkowo składała się z ochotników (głównie na własnych koniach), oraz z oficerskiej kadry 3. Pułku Ułanów, 2. Pułku Ułanów Legionowych, 1. Pułku Ułanów Krechowieckich i Pułku Jazdy Korpusu gen. Dowbora-Muśnickiego.

Po 4 dniach, nowo utworzony pułk, wyrażał gotowość do marszu i już kilka dni później stoczył pierwszy, zwycięski bój pod Ciechanowem (8 VIII 1920), następnie pod Kraszewem (10 VIII 1920), Smardzewem (17 VIII 1920) i Wołczkiem (12 VIII 1920) choć na sztandarze podano błędną datę 15 VIII 1920, a także (29 IX 1920) Bereźnem.

W okresie od 7 – 27 sierpnia 1920 roku pułk przemaszerował 700 kilometrów! Przez cały czas dochodziło do starć z bolszewikami.

Od 9 VIII 1920 roku 203. Ochotniczy Pułk Ułanów został podporządkowany 8. Brygadzie Kawalerii, zaś od 17 VIII 1920 wchodził w skład 9. Brygady Kawalerii.

18 lutego 1921 roku Pułk dotarł do garnizonu pokojowego we Włocławku. Poszczególne oddziały zostały rozlokowane w pobliskich miejscowościach. Tam rozpoczęła się praca pokojowa pułku pod dowództwem Jana Reliszki. W czasie pokoju Pułk otrzymał numer „27” i od tej pory był 27. Pułkiem Ułanów.

19 sierpnia 1921 roku Pułk wyruszył na wschód, do Nieświeża (kresy, obecnie Białoruś). Tam rotmistrz Adam Zakrzewski utworzył Korporację Ochotników Byłego 203. Pułku Ułanów, która miała na celu pomoc w zapewnieniu bytu byłym ochotnikom pułku.
Stacjonując w Nieświeżu w czasie pokoju, pułk prowadził nieustanne szkolenie wojskowe, prowadzono kulturalno-oświatowe prace społeczne, uprawiano sporty letnie i zimowe, odbywały się zawody jeździeckie (konno-strzeleckie, wyścigi – ciekawostka: w latach 1928-1929 konie pułku zdobyły 21 nagród – świadczy to o dobrym przysposobieniu wierzchowców), biegi myśliwskie, a także rajdy, m.in. z Nieświeża do Białegostoku.

8 sierpnia 1922 roku odbyły się pierwsze obchody święta pułkowego, a także ustanowiono odznakę pułkową. W tym dniu 27. Pułku Ułanów otrzymał sztandar, ufundowany przez ludność powiatu nieświeskiego.

W kampanii obronnej 1939 roku (błędnie określana „kampanią wrześniową”) pułk przemieszczał się z okolic Działdowa na południe, staczając boje pod Mińskiem Mazowieckim (13 września), Krasnobrodem (23 września), Hutą Różaniecką i Morańcami (26 września). Następnego dnia ułani zostali okrążeni pod Włodypolemprzez wojska radzieckie i skapitulowali. 27.IX.1939 Generał Anders rozwiązał Zgrupowanie.

27 lipca 1920 – 27 września 1939
3 czerwca 1943 – 17 stycznia 1945

Jednostkę odtworzono w roku 1943,  w ramach struktur Armii Krajowej.

3 czerwca 1943 roku w obwodzie Stołpeckim powstał Polski Oddział Partyzancki im. Tadeusza Kościuszki. 19 czerwca 1943 roku w Iwieńcu Polski Oddział Partyzancki rozbił silny garnizon niemiecki. Odwetem za te wydarzenie była operacja „Herman”, która polegała na niszczeniu polskich oddziałów w lipcu i sierpniu 1943 roku. 22 czerwca 1943 roku Komitet Centralny Białorusi podjął decyzję o przystąpieniu do zwalczania Armii Krajowej. 1 grudnia 1943 roku dowództwo partyzantki sowieckiej dokonało podstępnej likwidacji oficerów Polskiego Oddziału Partyzanckiego. Sytuacja na Kresach RP skłoniła polskich dowódców do zawarcia tymczasowego sojuszu z Niemcami (przewidywanego na kilka dni, a trwało 6 m-cy, od grudnia ’43 do czerwca ’44).

29 czerwca 1944 – 26 lipca 1944
Marsz Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego

29 czerwca 1944 roku rozpoczął się Marsz Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego, z Puszczy Nalibockiej do polskiej Puszczy Kampinoskiej, odległej o ponad 500 km. Ten miesięczny marsz odbywał się przez tereny zajęte przez Niemców, jednakże przebiegał sprawnie i bez większych potyczek. 26 lipca 1944 Zgrupowanie dotarło do Dziekanowa Polskiego.
Dzień po dotarciu do Puszczy Kampinoskiej, tj. 30 lipca pułk stoczył pierwszą bitwę na tych terenach i w kolejnych dniach brał udział w walkach powstańczych (1 VIII 1944 – wybuch Powstania Warszawskiego).

27. Pułk Ułanów był JEDYNYM ODDZIAŁEM KAWALERII biorącym konno udział  w Powstaniu Warszawskim!!!

Walki na terenie Puszczy Kampinoskiej trwały 2 miesiące (sierpień – wrzesień 1944).

Zapadła decyzja o przemieszczeniu pułku na południe. Decyzja była katastrofalna w skutkach. Liczny oddział, do tego nieodpowiednio dowodzony, rozciągnięty na 1,5 km, po wyjściu z terenów leśnych na tereny niemal nieosłonięte, stał się łatwym celem dla wroga.

29.IX.1944 roku doszło do ostatniej walki Grupy Kampinos. Otoczona przez niemieckie oddziały pancerne, do tego ostrzelana z dwóch pociągów pancernych, nie miała szansy powodzenia. Tylko nielicznym udało się wyjść z okrążenia.

Żołnierze, którzy przeżyli, utworzyli Samodzielny Szwadron 27. Pułku Ułanów pod dowództwem Adolfa Pilcha „Doliny”, a od 11 listopada 1944 r. walczyli dalej, docierając do lasów w okolicach Opoczna i Kielc, w których w latach 1939 – 1940 roku walczył Oddział Wydzielony Wojska Polskiego majora Hubala (Henryka Dobrzańskiego).

27. Pułk Ułanów został ostatecznie rozwiązany w dniu 17 stycznia 1945 roku.

Po roku 1989 pułk został odtworzony ponownie…

W latach 90-tych 28. Saski Pułk Czołgów Średnich z Czarnego został przeniesiony do Braniewa i przeformowany zmieniając jednocześnie nazwę na 27. Pułk Zmechanizowany im. Króla Stefana Batorego.

W 1994 na bazie 27. Pułku Zmechanizowanego Ułanów im. Króla Stefana Batoregozostała sformowana 9. Brygada Kawalerii Pancernej – wchodząc w skład 16. Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej.